Van angst naar zelfkennis
Natasha (28 jaar) had vanaf jonge leeftijd last van angsten en hypochondrie. Na de diagnose angststoornis probeert ze verschillende soorten therapie en medicaties. Als je een diagnose krijgt, zorgt dat niet altijd voor opluchting. Vaak is dit het begin van een lang durende leerweg om aan problemen te werken die van jongs af aan spelen.
Het vinden van de juiste therapie is maatwerk.
“Ik heb verschillende soorten therapie geprobeerd. Cognitieve gedragstherapie (CGT)hielp bij mijn hypochondrie, maar niet bij de zelfmoordgedachten of mijn gepieker. De therapeutische techniek van CGT zoals het omzetten van negatieve gedachten (‘ik wil dood’) naar een positieve gedachte (‘ik wil leven’) werkte hierbij averechts. Door de medicatie werden de zelfmoordgedachten rustiger, maar de angstgevoelens bleven. Daarbij was ik heel erg bang om terug te vallen . Het verzet tegen mijn gedachten, maakte dat ze e nog heftiger terugkwamen.
Doordat ik zo goed kon visualiseren had ik mezelf allerlei trauma’s aangepraat. Na de terreuraanslagen in Parijs wilde ik bijvoorbeeld niet meer reizen met het openbaar vervoer.Dat bracht me bij Exposure-therapie. Dan ga je dingen doen die je heel eng vindt. Bijvoorbeeld brood snijden, omdat ik me daarbij vaak inbeeldde dat ik mijn polsen door zou snijden. Je legt het mes dan op je pols en kijkt of dit iets met je doet – er gebeurde niets maar de verbeelding van het doorsnijden ging ook niet weg.
EMDR hielp erg goed bij mijn hypochondrie en bij mijn angst voor het openbaar vervoer. Maar helaas hielp het niet voor de zelfmoord visualisaties of mijn angst voor de angst.”
Herstel gaat niet over één nacht ijs, je moet diep graven en herkennen waar je problemen vandaan komen. Therapie kan daarbij helpen maar de sleutel is om dingen een plek te gaan geven.
“Ik heb een moeilijke jeugd gehad, mijn ouders waren altijd aan het ruziën, daar kwam geweld bij kijken en mijn broer werd later ook gewelddadig. Hierdoor groeide ik angstig op met een negatief zelfbeeld. Omdat ik zo onzeker was werd ik gepest op school. Daar kwam nog bij ...Mijn ouders zijn allebei Engelstalig en daardoor had ik een taalachterstand. Bovendien was ik een beetje mollig en voelde me lelijk. Ik kon thuis gelukkig wel praten over het gepest worden op school. Groepstherapie met lotgenoten hielp me om te kijken naar mijn moeilijke thuissituatie. Ik leerde daar beter praten over mijn verleden. Ik houd van mijn ouders, maar realiseer me wel dat de thuissituatie onderdeel is van de problemen waar ik nu mee worstel.”
Door mijn angsten heb ik vooral een gevecht met mezelf, ik wil leren om mijn angstgevoelens een plek te geven maar daar heb ik veel moeite mee. En afhankelijk worden van hulpverlening is ook niet goed, de bedoeling van therapie moet zijn dat je op je eigen benen komt te staan.
“Therapie was op dat moment mijn enige houvast, ik dacht dat het goed zou komen omdat ik hulp zocht. Maar het frustrerende was dat mijn problemen ondanks therapie telkens terugkwamen en dat de therapeutische technieken op een crisismoment zelf niet hielpen. Ik wilde leren met mijn angsten om te gaan, ze toe te laten en er te laten zijn in plaats van ertegen te vechten. Daar heb ik moeite mee. Ik kon bijvoorbeeld opeens tijdens een wandeling angstige gedachten hebben, dan dacht ik 'oh jee het komt terug', en deze gedachte trekt me dan in een negatieve spiraal.
Drie jaar geleden, toen ik 25 was, begon het beter te gaan. Dat kan het effect zijn van mijn medicijnen maar het kan ook komen juist doordat ik was gestopt met therapie. Ik kreeg het gevoel dat ik het heft zelf in handen had. Ik begon ook de positieve kant van de angst in te zien. Door mijn kwetsbaarheid heb ik namelijk wel geleerd om alert te zijn.Mijn alarmbel gaat snel af. Ik ben me bewust van mijn omgeving, waardoor ik mezelf bescherm. Ik weet dat ik niet echt zelfmoord zal plegen, maar dat het alleen maar angst is. Er is meer berusting.”
Dingen willen ondernemen en werken gaat vaak gepaard met moeilijkheden, maar op gegeven moment kan je je niet meer ophangen aan je mentale kwetsbaarheid.
“Ik maak nog ups en downs mee, Ik heb me heel lang gevoeld alsof ik niets kon en moest leren mezelf te pushen om dingen te gaan doen. Zo heb ik werk gevonden bij een bekend nieuwskanaal. Hier ben ik misschien te open geweest over mijn angststoornis. Ze schrijven dan soms dingen aan je kwetsbaarheid toe. Ik ging het ook zelf als excuus gebruiken.”
Als je in het verleden niet goed hebt geleerd om op een gezonde manier met je emoties om te gaan is er veel zelfbeheersing voor nodig om dit te herstellen.
“Mindfulness en sporten hebben me uiteindelijk het meest geholpen, je legt de focus dan meer op je lichaam dan op het denken. Dat helpt om de gedachten los te laten als je angst voelt. Ik heb voor mezelf een aanpak ontwikkeld als dat gebeurt. Ik adem dan door mijn neus in en mond uit. En de uitademing langer dan de inademing. Dat werkt ontspannend voor het zenuwstelsel. Ik probeer dan ondertussen rustig de reden te achterhalen waarom ik angst voel. Soms lijkt het uit het niets te komen en kan ik geen aanleiding aanwijzen, soms is er wel een duidelijke aanleiding, bijvoorbeeld omdat ik een sollicitatiegesprek heb later in de week. Als ik weet waar het vandaan komt, kan ik mezelf geruststellen. Soms lukt dat, soms niet. Dan zeg ik tegen mezelf: het is nou eenmaal zo, er zal niks gebeuren.
Ik vecht ertegen, maar dat zou ik niet moeten doen. Ik zou het moeten toelaten en het laten zijn. Ik moet leren niet van mijn angstgevoel af te willen en daar heb ik moeite mee. Ik probeer nu tegen mezelf te zeggen dat het oké is als ik me zo voel in plaats van tegen mezelf te zeggen dat ik een loser ben. Ik kan nu ook lachen om mijn angsten.
Door te bewegen komen er geluksstofjes vrij en je zweet je angst eruit; zo voelt dat voor mij. Ik houd van yoga en fitness. Ik doe de crosstrainer en krachttraining. Dansen helpt en muziek werkt heel goed. En meer naar buiten, jezelf niet isoleren. Ook al heb je geen zin, doe iets, al is het boodschappen doen. En als het kan wandelen in de natuur. Groen is goed voor je mentale toestand.”
Maar je kan nog zo je best doen, je kunt telkens weer terugvallen in een innerlijke strijd. Je moet de moed erin houden en niet opgeven.
“Het is frustrerend als de angsten terugkomen, maar ik ben er nu wat realistischer in. Onlangs heb ik de diagnose vermijdende persoonlijkheidsstoornis er bij gekregen. Ik kon hiervoor pas in therapie gaan als ik niet meer bij mijn ouders zou wonen. Het huis uit gaan zal helpen minder stress te hebben en ik heb goede hoop op de nieuwe therapie. Het zou geweldig zijn als ik geen angstgedachten meer had, maar dat is niet realistisch. Ik zit op dit moment vergeleken met een paar jaar geleden veel beter in mijn vel. Door mijn dagen bewust in te richten kan ik beter grip krijgen op mijn angsten. Mijn advies aan mijn vroegere zelf: laat je niet omver lopen. Jouw mening telt. Maar tegelijk: zie kritiek als advies in plaats van je aangevallen voelen.”